Leczenie onkologiczne, takie jak radioterapia czy chemioterapia, może uratować życie, ale jednocześnie niesie ryzyko wielu skutków ubocznych w jamie ustnej. Ból, suchość, zapalenia czy próchnica popromienna to tylko niektóre z problemów, z którymi zmagają się pacjenci. Odpowiednia opieka stomatologiczna – przed, w trakcie i po terapii – ma kluczowe znaczenie dla ich zdrowia i komfortu życia.
Radioterapia i chemioterapia uszkadzają błonę śluzową jamy ustnej oraz wpływają na skład i ilość śliny. Sprzyja to rozwojowi stanów zapalnych, infekcji grzybiczych i bakteryjnych oraz powstawaniu bolesnych nadżerek i owrzodzeń. Mogą również wystąpić trudności w jedzeniu, mówieniu czy noszeniu protez, a w konsekwencji niedożywienie i pogorszenie jakości życia. Właściwe przygotowanie stomatologiczne pozwala uniknąć wielu z tych komplikacji.
Najlepsze efekty osiąga się, gdy pacjent trafia do gabinetu stomatologicznego jeszcze przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego. Wskazana jest sanacja jamy ustnej, obejmująca m.in. leczenie próchnicy, usunięcie zębów zniszczonych i potencjalnych ognisk zakażenia, skaling oraz dokładną higienizację. Ważne jest także wzmocnienie szkliwa fluoryzacją i przeszkolenie pacjenta w zakresie codziennej pielęgnacji.
W czasie leczenia onkologicznego kluczowe jest utrzymanie wysokiego poziomu higieny jamy ustnej. Zaleca się m.in. delikatne szczotkowanie miękką szczoteczką, płukanie jamy ustnej przegotowaną wodą lub naparem z siemienia lnianego oraz regularne nawilżanie ust. Należy unikać ostrych, kwaśnych potraw, alkoholu i papierosów. W przypadku nasilonych objawów stomatolog wdraża odpowiednie leczenie – od leków ślinopędnych po preparaty przeciwgrzybicze i antybiotyki.
Po radioterapii lub chemioterapii pacjent powinien odbywać regularne wizyty kontrolne, początkowo co 4–6 tygodni. U wielu osób przez długi czas może utrzymywać się kserostomia (suchość jamy ustnej) czy zwiększona podatność na próchnicę. Niektóre zabiegi stomatologiczne można bezpiecznie wykonać już po kilku tygodniach, inne wymagają dłuższego okresu rekonwalescencji i konsultacji z onkologiem.
Najlepsze efekty osiąga się, gdy stomatolog i onkolog ściśle współpracują na każdym etapie terapii. Dzięki temu można ograniczyć ryzyko powikłań, skrócić czas rekonwalescencji i poprawić komfort życia pacjenta. Świadomość chorego co do własnej roli w profilaktyce i utrzymaniu higieny jamy ustnej również znacząco wpływa na powodzenie leczenia.
Opieka stomatologiczna to niezbędny element kompleksowego leczenia onkologicznego. Regularne wizyty u dentysty, profilaktyka i współpraca ze specjalistami pozwalają chronić zdrowie jamy ustnej, zmniejszyć dolegliwości bólowe i poprawić jakość życia w trudnym okresie terapii oraz po jej zakończeniu.
Opracowano na podstawie artykułu Karoliny Skoczek-Szlosser Opieka stomatologiczna nad pacjentem leczonym onkologicznie.
